دانه قهوه در داخل میوه گیاه قهوه یافت میشود. میوه قهوه از این نظر غیر معمول است که ما قسمت بیرونی و میوه ای آن را نمی خوریم. در عوض، هسته آن را بیرون می آوریم و تفت می دهیم.
بیش از 120 نوع گیاه قهوه در دنیا وجود دارد که هرکدام از آنها نوع متفاوتی از دانه قهوه را تولید می‌کنند. به‌طورکلی اکثر قهوه‌های مصرفی از دو نوع عربیکا و روبوستا و یا ترکیب هر دو هستند که از نظر شرایط رشد، قیمت و طعم با یکدیگر تفاوت دارند.
به طور کلی 4 نوع معروف دانه قهوه در دنیا وجود دارد:
دانه قهوه عربیکا
دانه قهوه روبوستا
دانه قهوه لیبریکا
دانه قهوه اکسلسا
در ادامه به توضیح مختصری در رابطه با هر یک از آنها میپردازیم:
دانه قهوه عربیکا:
دانه قهوه عربیکا از درختی به نام Coffea Arabica کشت میشود. دانه های عربیکا معروفترین و پرمصرفترین و گرانترین دانه قهوه در سراسر جهان به شمار میرود و به نوعی بیش از 60 درصد از تولید و کشت قهوه در جهان به دانه های قهوه عربیکا اختصاص دارد.
کشور هایی که بالاترین کشت دانه عربیکا در دنیا را دارند عبارتند از برزیل، اتیوپی، کلمبیا و کشور های جنوب قاره افریقا.
دانه های قهوه عربیکا بیضی شکل و نسبت به روبوستا بزرگتر هستند.
دانه های قهوه عربیکا از منظر طعم در دسته بندی شیرین، ملایم و معتدل قرار داده میشوند.درخت قهوه عربیکا کوتاه و کوچک( حدود 6 فوت) و به دلیل حساسیت و آسیب پذیری بالا نیازمند مراقبت و توجه وافر میباشد. درخت قهوه عربیکا در ارتفاع و آب و هوای بارانی رویش و بازردهی بهتری دارد.
کشور برزیل به دلیل داشتن شرایط مذکور بالاترین میزان تولیدو کشت دانه قهوه عربیکا در جهان را دارد.
دانه های قهوه عربیکا نسبت به روبوستا کافئین کمتری دارد (2/1 گرم کافئین در 100 گرم).
دانه قهوه روبوستا
دانه قهوه روبوستا از درختی با نام coffea canephora به دست می آید.دانه روبوستا رتبه دوم تولید قهوه در دنیا را دارد. کشور های اصلی تولید کننده این نوع از قهوه عبارتند از برزیل، اندونزی، ویتنام و کشورهای آفریقای مرکزی.دانه ی روبوستا سطح بالایی از کافئین را دارا هست و طعمی تلخ، تیز و اسیدی دارد.
درخت دانه روبوستا مقاوم و قوی است و در برابر آفات و بیماریها مقاوت بیشتری از خود نشان میدهد و به همین دلیل شرایط معتدل تری هم به لحاظ آب و هوا و هم به لحاظ اقلیم جغرافیایی برای کشت و تولید دارد.طرفداران و مصرف کنندگان اصلی این نوع دانه قهوه بیشتر درکشورهای آسیای جنوب شرقی هستند، ضمن اینکه دانه قهوه روبوستا تقریبا 34 درصد از تولید قهوه رد جهان را به خود تخصی داده و به دلیل انطباق پذیری بالاتر در کشت و نگهداری گیاه، قیمت پایین تری به نسبت قهوه عربیکا دارد.
همچنین دانه قهوه روبوستا کافئینبالاتری به نسبت دانه عربیکا دارد( 2/2 گرم کافئین در هر 100 گرم قهوه)
دانه قهوه لیبریکا
دانه قهوه لیبریکا از درختی با نام Coffea librica حاصل میشود. شکل دانه های لیبریکا تا حدودی نا منظم و تقریبا به دانه های روبوستا شبیه هستند. این نوع از دانه قهوه عمدتا در کشور های غرب آفریقا و آسیای جنوب شرقی کشت میشوند. به طور مثال بیش از 95 درصد از قهوه تولید شده در کشور مالزی از نوع لیبریکا میباشد.
دانه های قهوه لیبریکا به دلیل طعم ترش دودی و میوه ای برای ترکیب و ایجاد عمق و پیچیدگی در طعم، با سایر قهوه ها ترکیب میشوند. کافئین موجود در دانه قهوه لیبریکا از عربیکا بیشتر ولی از روبوستا کمتر میباشد. به طور کلی تولید قهوه لیبریکا کمتر از 2 درصد تولید قهوه در جهان را شامل میشود و به نوعی نادر ترین نوع قهوه به شمار میرود و در کشورهای اسلامی بسیار محبوب و پرمصرف میباشد.
دانه قهوه اکسلسا
دانه قهوه اکسلسا از درختی با همین نام و به طور عمده در کشورهای آسیای جنوب شرقی رویش دارد.(Coffea Excelsa)
درختچه قهوه اکسلسا در مقایسه با سایر درخت های قهوه بزرگتر، بلندتر و دارای برگهای پهن تری هستند.طعم دانه اکسلسا ترش میوه ای هست و برای ترکیب و عمیق تر کردن طعم قهوه انتخاب بهینه ای میباشد
.تقریبا 7% از تولید قهوه در جهان از نوع اکسلسا میباشد و کافئین موجود در آن متوسط و به اندازه قهوه عربیکا دست بندی میگردد.
